ਭਰਾ-ਭੈਣ ਦੀ ਜੋੜੀ: ਪ੍ਰਿਅੰਕਾ ਅਤੇ ਰਾਹੁਲ ਨੇ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਨਹਿਰੂ-ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕੀਤਾ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 28 ਨਵੰਬਰ

ਕਾਂਗਰਸ ਨੇਤਾ ਪ੍ਰਿਅੰਕਾ ਗਾਂਧੀ ਵਾਡਰਾ ਨੇ ਵੀਰਵਾਰ, 28 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ (ਐਮਪੀ) ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਆਪਣੀ ਚੋਣ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਵਾਇਨਾਡ ਹਲਕੇ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਿਅੰਕਾ ਗਾਂਧੀ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੌਜੂਦਾ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਨਹਿਰੂ-ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਦੂਜੀ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।

ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਅਤੇ ਵਿਜੇ ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੰਡਿਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਮੌਕਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਨਹਿਰੂ-ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਦੀ ਜੋੜੀ ਸਦਨ 'ਚ ਮੌਜੂਦ ਹੋਵੇਗੀ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਾਰਲੀਮਾਨੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ, ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਕਦੇ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਆਇਆ, ਜਦੋਂ ਨਹਿਰੂ-ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਨਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਕੁਝ ਬਿੰਦੂਆਂ 'ਤੇ, ਨਹਿਰੂ-ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਪੰਜ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਸਦਨ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਰਾਹੁਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿਅੰਕਾ ਦੀ ਮਾਂ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਲੰਬਾ ਸਮਾਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਰਾਜਸਥਾਨ ਤੋਂ ਰਾਜ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੈ ਜਦੋਂ ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਬੱਚੇ ਸਾਰੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰਨਗੇ।

ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿਅੰਕਾ ਅਤੇ ਰਾਹੁਲ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵੀ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਿਸਾਲ ਨੂੰ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਦੀ ਹੈ: 71 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, 1953 ਵਿੱਚ, ਨਹਿਰੂ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਅਤੇ ਵਿਜੇ ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੰਡਿਤ ਦੀ ਭਰਾ-ਭੈਣ ਦੀ ਜੋੜੀ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਦੇਖੇ ਗਏ ਸਨ।

ਆਉ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਨਹਿਰੂ-ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ:

ਦੂਜੀ ਲੋਕ ਸਭਾ: ਇਹਨਾਂ ਚੋਣਾਂ (1957) ਵਿੱਚ, ਨਹਿਰੂ-ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਿਰਫ ਤਿੰਨ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ: ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ, ਉਮਾ ਨਹਿਰੂ, ਅਤੇ ਫਿਰੋਜ਼ ਗਾਂਧੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਫਿਰੋਜ਼ ਗਾਂਧੀ ਦਾ 1960 ਵਿੱਚ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।

ਤੀਜੀ ਲੋਕ ਸਭਾ: 1962 ਵਿੱਚ, ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕਲੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਸਨ, ਅਤੇ 1964 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੈਣ ਵਿਜੇ ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੰਡਿਤ ਨੇ ਉਪ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸੀਟ ਭਰੀ।

ਚੌਥੀ ਲੋਕ ਸਭਾ (1967): ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਚੋਣ ਸੀ, ਅਤੇ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਧੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਰਾਏਬਰੇਲੀ ਤੋਂ ਚੋਣ ਲੜੀ ਅਤੇ ਜਿੱਤੀ। ਉਹ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਸੀ। ਫੂਲਪੁਰ ਸੀਟ ਤੋਂ ਵਿਜੇ ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੰਡਿਤ ਨੇ ਜਿੱਤ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਪੰਜਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ (1971): ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਫਿਰ ਰਾਏਬਰੇਲੀ ਤੋਂ ਜਿੱਤੀ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਸੀ, ਸ਼ੀਲਾ ਕੌਲ, ਨਹਿਰੂ-ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰ ਰਹੀ, ਲਖਨਊ ਤੋਂ ਜਿੱਤੀ।

ਛੇਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ (1977): ਇਸ ਚੋਣ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਨਹਿਰੂ-ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਕੋਈ ਮੈਂਬਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਨਹੀਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸੰਜੇ ਗਾਂਧੀ ਦੋਵੇਂ ਹਾਰ ਗਏ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇੰਦਰਾ 1978 ਵਿੱਚ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਚਿਕਮਗਲੂਰ ਤੋਂ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਈ।

1980 ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ: ਸੰਜੇ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਅਮੇਠੀ ਤੋਂ ਚੋਣ ਲੜੀ ਅਤੇ ਜਿੱਤੇ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ, ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਏਬਰੇਲੀ ਅਤੇ ਮੇਡਕ ਤੋਂ ਚੋਣ ਲੜੀ, ਦੋਵੇਂ ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮਾਂ-ਪੁੱਤ ਦੀ ਜੋੜੀ ਇਕੱਠੇ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਈ। ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਾਏਬਰੇਲੀ ਸੀਟ ਖਾਲੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਅਤੇ ਉਪ-ਚੋਣ ਕਰਵਾਈ ਗਈ, ਜੋ ਨਹਿਰੂ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਅਰੁਣ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਜਿੱਤੀ।

ਅਰੁਣ ਨਹਿਰੂ ਉਮਾ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਪੋਤੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ 1951 ਅਤੇ 1957 ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟ ਜਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੰਦਰਾ ਦੀ ਮਾਸੀ ਸ਼ੀਲਾ ਕੌਲ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਲਖਨਊ ਸੀਟ ਤੋਂ ਜਿੱਤਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਰਹੀ। ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਚੋਣ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਨਹਿਰੂ-ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਚਾਰ ਹੋ ਗਈ।

ਚੋਣ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ, ਇੱਕ ਦੁਖਾਂਤ ਵਾਪਰਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਸੰਜੇ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਹਵਾਈ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਦੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ, ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਅਮੇਠੀ ਲਈ ਉਪ ਚੋਣ ਲੜੀ ਅਤੇ ਜਿੱਤੀ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ।

ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਨਹਿਰੂ-ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਇਕ ਹੋਰ ਵੱਡੇ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਸਰ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ 'ਤੇ ਵੀ ਪਿਆ।

31 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨੇਤਾ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਵੱਡੀ ਜਿੱਤ ਦਰਜ ਕੀਤੀ। ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਅਮੇਠੀ ਤੋਂ, ਅਰੁਣ ਨਹਿਰੂ ਰਾਏਬਰੇਲੀ ਤੋਂ ਅਤੇ ਸ਼ੀਲਾ ਕੌਲ ਲਖਨਊ ਤੋਂ ਜਿੱਤੇ।

1989 ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ: ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਕਈ ਨੇੜਲੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਪਾਰਟੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਰਾਜੀਵ ਖੁਦ ਅਮੇਠੀ ਤੋਂ ਜਿੱਤੇ, ਨਹਿਰੂ-ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦਾ ਸਫਰ ਵੱਖਰਾ ਸੀ।

ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ: 1998 ਵਿੱਚ, ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਸਰਗਰਮ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1999 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਅਮੇਠੀ ਤੋਂ ਜਿੱਤੀਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ 2004 ਅਤੇ 2009 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਿੱਤਾਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 2004 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਅਮੇਠੀ ਤੋਂ ਲੜੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾਈ।

2014 ਅਤੇ 2019 ਲੋਕ ਸਭਾ: ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਨਹਿਰੂ-ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਜਾਰੀ ਰਹੀ।