ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 5 ਅਕਤੂਬਰ
ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਮੈਨਿਨਜਾਈਟਿਸ ਦਿਵਸ 'ਤੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੈਨਿਨਜਾਈਟਿਸ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਵੈਕਸੀਨ ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵ ਮੈਨਿਨਜਾਈਟਿਸ ਦਿਵਸ ਹਰ ਸਾਲ ਘਾਤਕ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹਰ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹਰ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਬੱਚੇ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਹਰ ਸਾਲ 5 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਮੈਨਿਨਜਾਈਟਿਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਮੈਨਿਨਜਾਈਟਿਸ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅੱਧੀਆਂ ਮੌਤਾਂ 5 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
"ਮੈਨਿਨਜਾਈਟਿਸ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਨੂੰ ਢੱਕਣ ਵਾਲੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਝਿੱਲੀ (ਮੈਨਿਨਜ) ਦੀ ਸੋਜਸ਼ ਹੈ। ਇਹ ਬੈਕਟੀਰੀਆ, ਵਾਇਰਸ, ਫੰਜਾਈ ਅਤੇ ਪਰਜੀਵੀ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਛੂਤ ਵਾਲੇ ਏਜੰਟਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੈਂਸਰ ਜਾਂ ਸਿਰ ਦੀਆਂ ਸੱਟਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਗੈਰ-ਛੂਤਕਾਰੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ”ਡਾ. ਅੰਸ਼ੂ ਰੋਹਤਗੀ, ਸੀਨੀਅਰ ਨਿਊਰੋਲੋਜਿਸਟ, ਸਰ ਗੰਗਾ ਰਾਮ ਹਸਪਤਾਲ,
ਮੈਨਿਨਜਾਈਟਿਸ ਦੇ ਆਮ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਅਚਾਨਕ ਬੁਖਾਰ, ਗੰਭੀਰ ਸਿਰ ਦਰਦ, ਅਕੜਾਅ ਗਰਦਨ, ਮਤਲੀ ਜਾਂ ਉਲਟੀਆਂ, ਰੋਸ਼ਨੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ, ਉਲਝਣ ਜਾਂ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ, ਨੀਂਦ ਜਾਂ ਜਾਗਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ, ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਧੱਫੜ (ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ)।
ਮੈਨਿਨਜਾਈਟਿਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ: ਬੈਕਟੀਰੀਆ, ਟੀ.ਬੀ., ਵਾਇਰਲ, ਫੰਗਲ ਅਤੇ ਪਰਜੀਵੀ।
ਬੈਕਟੀਰੀਅਲ ਮੈਨਿਨਜਾਈਟਿਸ ਖਾਸ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਵਰਲਡ ਹੈਲਥ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (ਡਬਲਯੂਐਚਓ) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਮੈਨਿਨਜਾਈਟਿਸ ਤੋਂ ਪੀੜਤ 6 ਵਿੱਚੋਂ 1 ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ 5 ਵਿੱਚੋਂ 1 ਵਿਅਕਤੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਅਪਾਹਜਤਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਅਤੇ ਅਪਾਹਜਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਟੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
2023 ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਨਾ ਪ੍ਰਤੀ 100,000 ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ 3 ਤੋਂ 6 ਕੇਸਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ।
ਡਾਕਟਰ ਦੀਪਕ ਯਾਦਵ, ਕੰਸਲਟੈਂਟ, ਨਿਊਰੋਲੋਜੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਹਸਪਤਾਲ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ "ਨਿਆਣੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੈਨਿਨਜਾਈਟਿਸ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰਾ" ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ, ਅਤੇ ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਵਾਲੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਮ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਕੈਂਪ।
ਕੁਝ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਬੈਕਟੀਰੀਅਲ ਮੈਨਿਨਜਾਈਟਿਸ ਲਈ ਵੈਕਸੀਨ ਉਪਲਬਧ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੀਮੋਫਿਲਸ ਇਨਫਲੂਐਂਜ਼ਾ ਟਾਈਪ ਬੀ (ਹਿਬ) ਵੈਕਸੀਨ, ਨਿਊਮੋਕੋਕਲ ਵੈਕਸੀਨ, ਅਤੇ ਮੈਨਿਨਜੋਕੋਕਲ ਵੈਕਸੀਨ।
ਮਾਹਰਾਂ ਨੇ ਸਫਾਈ ਦੇ ਚੰਗੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੱਥ ਧੋਣਾ, ਭਾਂਡਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖੰਘ ਜਾਂ ਛਿੱਕਣ ਵੇਲੇ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਢੱਕਣ ਲਈ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਲਾਗਾਂ ਦੇ ਫੈਲਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਰੋਹਤਗੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੈਨਿਨਜਾਈਟਿਸ ਦਾ ਸ਼ੱਕ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲੈਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।"
ਯਾਦਵ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੱਛਣਾਂ ਅਤੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਛੇਤੀ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ।