ਵਿਗਿਆਨਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਵਿਭਿੰਨ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਆਂਟਮ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ 14 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਕੁਆਂਟਮ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਕੁਆਂਟਮ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਵਧਦੇ ਖੇਤਰ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ ਇੱਕ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਯੁੱਗ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਕੁਆਂਟਮ ਵਿਗਿਆਨ ਕਈ ਮੁੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ’ਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਕੁਆਂਟਮ ਪੈਮਾਨੇ ’ਤੇ ਕਣਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਵਿਹਾਰ ਨੂੰ ਅੰਡਰਪਿਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਬਦ ‘ਕੁਆਂਟਮ ਸਕੇਲ’ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਪੈਮਾਨਿਆਂ ’ਤੇ ਵਾਪਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਪਰਮਾਣੂ, ਉਪ-ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਕਣਾਂ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਕਣਾਂ ਦੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ। ਇਹ ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਹਨਾਂ ਛੋਟੇ ਮਾਪਾਂ ’ਤੇ ਕਣਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਵਿਹਾਰ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੁਆਂਟਮ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਹਨ, ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਖਾ ਜੋ ਛੋਟੇ ਪੈਮਾਨੇ ’ਤੇ ਕਣਾਂ ਦੇ ਵਿਹਾਰ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਅਤੇ ਸੁਪਰਪੁਜੀਸ਼ਨ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਕਣ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਲਝਣਾ, ਇੱਕ ਹੋਰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਕੁਆਂਟਮ ਵਰਤਾਰੇ, ਕਣਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰੀ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਜੋੜਦਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਤਤਕਾਲ ਸੰਚਾਰ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਰੋਧੀ ਅਨੁਭਵੀ ਵਰਤਾਰੇ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਹੁਣ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨੀ ਤੋੜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੁਆਂਟਮ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲੰਮਾ ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਕੁਆਂਟਮ ਅੰਕੜਿਆਂ ’ਤੇ ਸਤੇਂਦਰ ਨਾਥ ਬੋਸ ਦੁਆਰਾ ਪਾਇਨੀਅਰਿੰਗ ਕੰਮ ਨੇ ਬੋਸ-ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਸੰਘਣਾਪਣ, ਕੁਆਂਟਮ ਸੁਪਰਕੰਡਕਟੀਵਿਟੀ ਅਤੇ ਕੁਆਂਟਮ ਜਾਣਕਾਰੀ ਥਿਊਰੀ ਸਮੇਤ ਕਈ ਆਧੁਨਿਕ ਕੁਆਂਟਮ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਲਈ ਆਧਾਰ ਬਣਾਇਆ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਕੁਆਂਟਮ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਤਰੱਕੀਆਂ ਵਧੀਆਂ ਹਨ, ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਯੁੱਗ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਕੰਪਿਊਟੇਸ਼ਨਲ ਪਾਵਰ, ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ। ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਨਮੋਹਕ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਕੁਆਂਟਮ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੈ। ਇਹ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਰਵਾਇਤੀ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸੁਪਰਪੁਜੀਸ਼ਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਲਾਭ ਉਠਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਊਬਿਟਸ (ਕੁਆਂਟਮ ਬਿੱਟਾਂ) ਨੂੰ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਕਰਕੇ ਜੋ ਕਿ 0, 1, ਜਾਂ ਦੋਵੇਂ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਕੁਆਂਟਮ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਬੇਮਿਸਾਲ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਸ਼ਕਤੀ ਡਰੱਗ ਦੀ ਖੋਜ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਅਣੂਆਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨਾ ਜੀਵਨ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਆਂਟਮ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਇਨਕਲਾਬੀ ਉਪਯੋਗ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਕੁਆਂਟਮ ਕੁੰਜੀ ਵੰਡ (QK4) ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕ੍ਰਿਪਟੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਕੁੰਜੀਆਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਣਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਆਂਟਮ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਏਨਕੋਡ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਉਲਝਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈ ਕੇ, QK4 ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਚਾਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਜਾਂ ਛੁਪਾਉਣ ਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੁਆਂਟਮ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰੇਗੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਕੁਆਂਟਮ ਕ੍ਰਿਪਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਵਿੱਤੀ ਲੈਣ-ਦੇਣ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਬੌਧਿਕ ਸੰਪਤੀ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਰਗੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕੁਆਂਟਮ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀ ਮਿੰਟ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੀ ਅਤਿ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਕੇ, ਵਿਗਿਆਨੀ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰਾਂ, ਗੁਰੂਤਾ ਅਤੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸੂਖਮ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਸੈਂਸਰ ਵਿਕਸਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਮੈਡੀਕਲ ਇਮੇਜਿੰਗ ਲਈ ਡੂੰਘੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਅਤਿ-ਉੱਚ-ਰੈਜ਼ੋਲੂਸ਼ਨ ਐਮਆਰਆਈ ਵਿਸਤਿ੍ਰਤ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਅਤੇ ਅੰਗਾਂ ਦਾ, ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਦਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨਾ। ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਕੁਆਂਟਮ ਸੈਂਸਰ ਵਧੇਰੇ ਸਟੀਕ ਜੀਪੀਐਸ ਅਤੇ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਆਟੋਨੋਮਸ ਵਾਹਨਾਂ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਗਿਆਨਕ ਯਤਨਾਂ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧੀਨ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੁਆਂਟਮ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਆਂਟਮ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵਰਤਣਾ ਹੈ।
--- 0 ---
ਵਿਜੈ ਗਰਗ